همان‌گونه که ارتش اسرائیل اعلام کرده، تهاجم زمینی اسرائیل به لبنان آغاز شده و گزارش‌ها حاکی از درگیری شدید بین نیروهای اسرائیلی و حزب‌الله در جنوب لبنان است. افزون بر این، حملات هوایی اسرائیل به مواضع و پایگاه‌های حزب‌الله در سراسر لبنان نیز ادامه دارد.

در چند ماه گذشته بسیاری از ناظران از اینکه جنگ بین حزب‌الله و اسرائیل به کشورهای همسایه سرایت کند و پای خاورمیانه را به جنگی ویرانگر بکشاند، نگران بودند. اسرائیل اکنون در لبنان آنچه را «عملیات زمینی محدود» می‌نامد، آغاز کرده و مدعی است که هدف از آن «پاکسازی جنوب لبنان از وجود حزب‌الله» است.

اسرائیل اواسط سپتامبر اعلام کرد که سیاست‌های دفاعی آن برای به مرزهای شمالی‌ تغییر خواهد داد؛ به‌ویژه اینکه بیش از ۱۷۰ هزار نفر از ساکنان شمال اسرائیل برای در امان ماندن از موشک‌های حزب‌الله خانه‌هایشان را ترک کرده و به نقاط دیگر اسرائیل پناه برده‌اند. یوآو گالانت، وزیر دفاع اسرائیل، هم دراین‌باره گفت: «اهداف جنگ برای تضمین بازگشت امن غیرنظامیان ساکن شمال به خانه‌هایشان، تغییر کرده است.»

پس از  گذشت حدود دو هفته از حملات موشکی به لبنان، اسرائیل ادعا می‌کند که موفق شده است شمار زیادی از رهبران حزب‌الله را از بین ببرد و بخش بزرگی از زیرساخت‌های این حزب را نابود کند. تردیدی نیست که مرحله بعدی درگیری قطعا چالش‌های شدیدتری برای همه طرف‌های درگیر و خطرات قابل‌توجهی برای منطقه و فراتر از آن به همراه خواهد داشت اما پرسشی که مطرح می‌شود این است که آیا اسرائیل می‌تواند حزب‌الله را در لبنان و حماس را در غزه شکست دهد؟ جمهوری اسلامی چه واکنشی از خود نشان خواهد داد؟ و برنده نهایی این جنگ کیست؟

در صورت ادامه جنگ، لبنان به کشوری شکست‌خورده تبدیل می‌شود که به سود هیچ طرفی نیست. لبنان کشوری ضعیف است که طی دهه گذشته در بحران‌های اقتصادی و سیاسی ویرانگر، فساد و فروپاشی اعتماد بین دولت و جامعه گرفتار بوده است. اقتصاد لبنان هم شکننده است و پس از بحران مالی جهانی در سال‌های ۲۰۰۸ و ۲۰۰۹ دیگر بهبود نیافت. علاوه بر این همه‌گیری کرونا هم ضربه شدیدی به اقتصاد لبنان وارد کرد.

فشار‌های ناشی از تورم جهانی و افزایش هزینه‌های زندگی وضعیت معیشتی در لبنان را به‌شدت وخیم کرده است. ادامه ناآرامی‌ها و هرج‌ومرج در لبنان به فرار سرمایه‌ها منجر شد و در نتیجه، درآمد سرانه به‌طور قابل‌توجهی کاهش یافت و به حدود سه هزار و ۳۰۰ دلار رسید، در حالی که این رقم در سال ۲۰۱۸ حدود ۹ هزار دلار بود. اکنون علاوه بر کاهش ۹۵ درصدی ارزش لیره لبنان و تورم ۲۰۰ درصدی، نزدیک به نیمی از جمعیت این کشور زیر خط فقر قرار دارند.

شکی نیست که جنگ همیشه آثار منفی درازمدتی بر اقتصاد می‌گذارد، به‌ویژه اگر به درازا بکشد. پیش‌بینی می‌شود نبرد کنونی بین حزب‌الله و اسرائیل برای مدت‌ طولانی ادامه یابد. چنین درگیری می‌تواند اقتصاد لبنان را به‌راحتی نابود کند و به فروپاشی کل کشور منجر شود.

البته این نخستین باری نیست که لبنان در باتلاق جنگ فرومی‌رود. میان وضعیت فعلی و جنگ داخلی لبنان که از سال ۱۹۷۵ تا ۱۹۹۰ ادامه داشت، شباهت‌های بسیاری وجود دارد. پس از آغاز جنگ داخلی در سوریه در سال ۲۰۱۱، هم نزدیک به ۱.۵ میلیون آواره سوری به لبنان پناه بردند. حضور این رقم بزرگ آوارگان اقتصاد لبنان را به‌شدت تحت فشار قرار داد.

در لبنان تقاضا برای مراقبت‌های بهداشتی، آموزش، خدمات شهری و مسکن بسیار بیشتر از عرضه است. کمک‌های جامعه جهانی به پناهندگان سوری مستقر در لبنان هم به‌مراتب کمتر از نیازهای پناهندگان است.

علاوه بر چالش‌های اقتصادی، کشمکش‌های سیاسی هم لبنان را دچار اختلاف و چندپارگی کرده است. در طول دست‌کم پنج سال گذشته، نهادهای دولتی نتوانسته‌اند هیچ‌ نقشی در راستای خدمت به جامعه ایفا کنند و رقابت‌های سیاسی شدید و اختلاف بین گروه‌های مختلف، دولت لبنان را از فعالیت باز داشته است.

در حالی که دولت لبنان قادر به ارائه کمک به مردم این کشور نیست، تشدید نبرد بین حزب‌الله و اسرائیل هم مردم لبنان را در معرض تهدید جنگ و فقر روزافزون قرار می‌دهد و همین حالا به آواره شدن بیش از یک میلیون غیرنظامی و نابودی زیرساخت‌های حیاتی این کشور منجر شده است.

بین تهاجم اسرائیل به لبنان در سال ۲۰۰۶ و تهاجم گسترده‌تر در سال ۱۹۸۲، شباهت‌های آشکاری وجود دارد. درگیری‌های سال ۲۰۰۶ زیرساخت‌های لبنان را ویران کرد و تهاجم سال ۱۹۸۲ که تا سال ۲۰۰۰ ادامه یافت، لبنان را به سمت ویرانی‌های عظیم، ناامنی و بی‌ثباتی سوق داد. بعید نیست که جنگ فعلی لبنان را گرفتار جنگ‌های داخلی ویرانگر کند.

 ادامه جنگ در لبنان به سود هیچ طرفی نیست، زیرا چالش‌های ناشی از جنگ در لبنان، پیامدهای سختی برای کشورهای خاورمیانه از جمله اسرائیل خواهد داشت. بنابراین کشورهای منطقه و جامعه جهانی، باید پیش از آنکه اوضاع از کنترل خارج ‌شود، برای جلوگیری از گسترش جنگ تلاش‌های جدی انجام دهند تا لبنان و منطقه از خطر جنگ و نابودی نجات یابند.